Rõ ràng Umar Farouk Abdulmutallab, nghi phạm trong vụ đánh bom bất thành trên một máy bay chở khách tại Mỹ vào dịp Giáng sinh vừa qua, không hành động đơn độc, tự phát. Những chuyến đi tới Yemen, UAE, Ai Cập trong quá khứ gần đã làm tăng xu hướng cực đoan ở người thanh niên Nigeria này. Và có thể, Abdulmutallab đã nhận được chỉ dẫn và chỉ thị trực tiếp từ các mạng lưới al-Qaeda ở bán đảo Ả Rập để thực hiện âm mưu khủng bố tại Mỹ.
Vào đầu tuần, Tổng thống Mỹ Barack Obama, sau khi ra lệnh rà soát lại hệ thống an ninh hàng không, đã tuyên bố sẽ truy đến cùng những kẻ đứng sau âm mưu của Abdulmutallab. Tuyên bố này có thể dẫn tới những chiến dịch tình báo, quân sự của Mỹ ở bán đảo Ả Rập, tương tự như họ đã làm ở Iraq, Afghanistan, Pakistan cũng như nhiều nơi khác.
AQAP
Những chữ cái trên là tên viết tắt của Tổ chức al-Qaeda ở bán đảo Ả Rập. Theo Đài al-Jazeera, vào đầu tuần, AQAP đã tung lên mạng internet bản tuyên bố nhận trách nhiệm đứng đằng sau âm mưu đánh bom của Abdulmutallab, cụ thể là đã cung cấp chất nổ cũng như các chỉ dẫn cho nghi phạm.
“Chúng tôi kêu gọi tất cả người Hồi giáo tống khứ bọn vô đạo ra khỏi bán đảo Ả Rập bằng cách giết chết những chiến binh thập tự đang làm việc trong các đại sứ quán hoặc bất cứ nơi đâu...”, thông cáo của AQAP viết. “Chúng tôi muốn nói với người Mỹ rằng vì các người ủng hộ những kẻ cầm đầu cuộc tàn sát trẻ em và phụ nữ của chúng tôi nên chúng tôi sẽ tiêu diệt và tấn công các người mà không cần cảnh báo. Cuộc báo thù đã gần kề”.
Trong tuyên bố trước đó, AQAP nói sẽ trả đũa sau khi Mỹ thực hiện các cuộc tấn công tại Yemen khiến khoảng 50 người chết trong tháng 12 này. Theo BBC, đây là lần đầu tiên AQAP tuyên bố về các hoạt động bạo lực bên ngoài bán đảo Ả Rập.
Vậy AQAP thực sự là gì?
Tháng 1.2009, The Long War Journal - trang mạng chuyên theo dõi thông tin về khủng bố của Mỹ - cho hay một tổ chức có tên gọi al-Qaeda ở bán đảo Ả Rập đã tuyên bố ra mắt tại Yemen. Tổ chức này quy tụ các chi nhánh
al-Qaeda ở bán đảo Ả Rập, các tay súng cảm tình đến từ Iraq, Somalia, Pakistan... The Long War Journal cho hay AQAP đã công bố các đoạn băng hình và những thông điệp về sự ra đời của mình vào ngày 23.1. Theo các thông tin trên thì thủ lĩnh AQAP là Nassir al-Wahishi, trưởng nhánh al-Qaeda tại Yemen và là cựu phụ tá của Osama bin Laden. Người này từng đến Iran nhưng bị trục xuất vào năm 2003. Nhân vật số 2 của AQAP là Said Ali al-Shihri, từng bị bắt giam tại trại tù Guantanamo của Mỹ nhưng đã được phóng thích và trả lại Ả Rập Xê Út vào tháng 11.2007. Sau khi ra mắt, AQAP cho biết sẽ xây thêm các căn cứ huấn luyện ở Yemen.
Mảnh đất màu mỡ
Yemen, nằm ở cực tây nam bán đảo Ả Rập, bên bờ Biển Đỏ, là nơi tiếp giáp giữa tây Nam Á và châu Phi. Chính quyền trung ương Yemen lại quá yếu để có thể kiểm soát toàn bộ lãnh thổ của mình. Mảnh đất vốn là quê cha đất tổ của Osama bin Laden vì thế từ lâu là địa bàn hoạt động của các nhóm vũ trang, có nhóm là của các bộ lạc, có nhóm thân al-Qaeda, và cả các đội quân ô hợp từ Somalia, Sudan, Ethiopia tràn qua. Mỗi nhóm có một mục đích khác nhau, nhưng lại gặp nhau ở một vài điểm, chẳng hạn như chống phương Tây, đặc biệt là Mỹ. Từ lâu, các nhóm tay súng ở Yemen đã thực hiện các hoạt động bạo lực khét tiếng như bắt cóc công dân nước ngoài, tấn công vào lợi ích của Mỹ và phương Tây.
Vụ tấn công tàu USS Cole của Mỹ tại Yemen năm 2000, vụ thảm sát tại khu giếng dầu Khobar ở Ả Rập Xê Út năm 2004, vụ bắt cóc và sau đó giết chết kỹ sư người Mỹ Paul Johnson ở Ả Rập Xê Út năm 2005, vụ giết chết 7 du khách Tây Ban Nha và một hướng dẫn viên Yemen năm 2007, vụ ám sát hụt Hoàng thân Muhammad bin Nayef của Ả Rập Xê Út hồi tháng 8.2009... đều liên quan tới các nhóm tay súng ở Yemen.
Đến một ngày, các nhóm này nhận thấy những điểm tương đồng trong mục đích, và thế là dẫn đến một sự kết hợp. AQAP ra đời trên cơ sở đó. Sự xuất hiện của lực lượng thống nhất này tạo ra mối đe dọa to lớn trên bán đảo Ả Rập. Cũng theo The Long War Journal, các lực lượng vũ trang ở Yemen từ lâu đã cung cấp chiến binh cho các hoạt động ở Iraq, Pakistan, Afghanistan, Somalia... Hồi năm 2008, tình báo Yemen cho biết hơn 300 tay súng cực đoan đã rời nước này để đến Iraq, Somalia và Afghanistan.
Nhận thấy mối đe dọa từ bán đảo Ả Rập cũng như sự bất lực của các chính phủ nơi đây, Mỹ đã có các hoạt động tình báo và quân sự trong khu vực. Sau vụ khủng bố 11.9.2001, CIA đã tăng cường hoạt động tại Yemen. Tháng 11.2002, máy bay không người lái của Mỹ đã thực hiện một cuộc oanh kích tại Yemen, giết chết một tư lệnh al-Qaeda tên Abu Ali al-Harithi cùng thuộc hạ, trong đó có công dân Mỹ Kamal Derwish. Al-Harithi chính là nghi phạm số 1 trong vụ đánh bom tàu USS Cole. Gần đây, Mỹ tiếp tục tăng cường chiến dịch truy quét tại Yemen và Ả Rập Xê Út. Không được thừa nhận chính thức, nhưng nhiều thông tin cho rằng các chiến dịch tiêu diệt quân chống đối gần đây ở Yemen đều có Mỹ chống lưng, chẳng hạn như các cuộc truy kích vào ngày 17 và 24.12 vừa qua mà Chính phủ Yemen nói là đã tiêu diệt 30 tay súng al-Qaeda.
Đến khi Mỹ phá âm mưu đánh bom trên vào dịp Giáng sinh 2009, với những mối liên hệ trực tiếp tới Yemen, thì mảnh đất này càng trở thành tâm điểm chú ý trong cuộc chiến chống khủng bố. Người Mỹ chắc chắn sẽ tăng cường hoạt động truy quét ở bán đảo Ả Rập, đặc biệt là Yemen. Thậm chí còn có những đồn đoán về một chiến dịch quân sự chính thức nhằm vào Yemen, theo kiểu đánh nhanh diệt gọn, sẽ được Mỹ tiến hành dưới triều Tổng thống Obama.
Đỗ Hùng
Bình luận (0)