Cũng vậy, Quê hương và đồng đội gồm những kỷ niệm trên đường chiến đấu, mà nhà báo - nhà văn Trần Thế Tuyển đã từng tham gia với tư thế của người lính. Rời đất Bắc vào độ tuổi hai mươi, và có mặt nhiều năm trên chiến trường miền Nam, nên tác giả ghi lại chân dung đồng đội, chân thực chân phương như chính các nhan đề: Những đứa con của quân đoàn, Đêm quan họ với chiến sĩ miền Đông, Nhớ mãi vị Tư lệnh chiến trường (tướng Trần Văn Trà), Phác thảo về người anh hùng, Từ thuở ban đầu (về đại tướng Mai Chí Thọ), Vĩnh biệt nhạc sĩ Trí Thanh, Thương tiếc Thượng tướng Nguyễn Minh Châu. Qua hồi tưởng của Trần Thế Tuyển bạn đọc biết thêm đời sống, sức sống, các chi tiết sáng tác, hoặc ứng xử của nhiều nhân vật ngoài đời như má Bảy Thạnh Lộc; thương binh Đoàn Minh Tuấn, những khoảnh khắc vô giá của NSND Phạm Khắc, hoặc trong tác phẩm, bài viết của những nghệ sĩ nhà báo đã khuất như Diệp Minh Tuyền, Mai Bá Thiện, Trí Thanh, Trần Công Mân...
Phần khác chiếm hơn một nửa tập sách, 250 trong số 445 trang, là hồi ức về lịch sử, chiến công, cả những đau thương mất mát tại các vùng đất tác giả đi qua như: U Minh, Củ Chi, Côn Đảo, các làng mạc ven sông Tiền... Anh đặt quá khứ trên cái nền của bối cảnh đang diễn ra và hy vọng sự chuyển mình của nền kinh tế đất nước sẽ làm nên huyền thoại. Là người lính trẻ 24 tuổi trong đoàn quân giải phóng hướng Tân An - Sài Gòn năm 1975, Trần Thế Tuyển đã dành nhiều trang về “ký ức 30/4”, trong đó có trận đánh mở hai cánh “cửa thép”: Xuân Lộc và dinh Độc Lập, ghi lại lời kể của các vị tướng, các chiến sĩ trực tiếp tham gia trận huyết chiến chiến lược cách đây gần tròn 30 năm. Sau 1975, tác giả viết đều tay, nhất là từ 1982 trở đi, với 7 giải thưởng văn học, báo chí, và là đại tá nguyên trưởng ban đại diện phía Nam Báo Quân đội Nhân dân, nay là Phó cục trưởng Cục Báo chí - Bộ Văn hóa - Thông tin. Đối với Trần Thế Tuyển, trước mắt vẫn còn đó những điều chưa viết hết về cuộc kháng chiến phi thường, đang tiếp tục thôi thúc anh cầm bút, như món “nợ bạn bè và quê hương” càng trả càng đầy...
Hồng Hạc
Bình luận