Nhớ ngày còn thơ, nhà có 3 người: mẹ và hai chị em. Tuy ở thành thị nhưng khó khăn, thứ mẹ tôi thường làm trong các bữa cơm là món tép đồng rang cho hai chị em ăn.
Con tép nhỏ xíu mẹ rang khéo nên bóng lưỡng, vàng ươm lại ngòn ngọt mằn mặn ăn thiệt ngon. Mẹ tôi nói ăn tép nhỏ nhiều can-xi và quan trọng sau này tôi mới biết là thời đó con tép... rẻ hơn nhiều so với thịt cá trong điều kiện kinh tế eo hẹp.
Món nào cũng ngon
Hồi vừa cưới chồng, tôi theo anh về Cầu Ngang (Trà Vinh) xứ ruộng giồng tép mòng nhiều vô kể, chiều cơm nước xong xuôi hai vợ chồng rủ nhau ra ruộng đi đặt chà ngôm bắt tép.
Chà ngôm đan bằng tre, hình dáng giống tựa giỏ bắt nhái, hông có khoét lỗ tròn để đặt hom sâu vô trong. Muốn bắt tép mòng phải chuẩn bị cho nhiều cục mồi là cám rang trộn với cháo gạo lứt rồi viên tròn. Anh gánh thanh tre có treo vài chục cái chà ngôm đi trước, tôi lụi hụi theo sau.
Ra đồng lựa chỗ ruộng trũng, ém chà ngôm xuống sình rồi vun sao cho chà ngôm đứng vững, cách chừng 20-30 thước lại đặt một cái chà ngôm khắp bốn bề ruộng. Trời vừa sáng rạng thì đi trút tép từ chà ngôm rồi lại đặt tiếp chà ngôm đến chiều lại đi trút lần nữa.
Mùa tép nhiều, bữa nào trúng, có cái chà ngôm được cả chén tép đầy có lẫn cả mấy con cá nhỏ hay cua đồng.
Khác với con ruốc biển miền Bắc có màu hường, mình mỏng, nhỏ xíu, con tép mòng miền Tây màu trong xanh, nhảy tanh tách, vỏ cứng và mình lớn hơn.
Người miền Tây có kiểu chế biến tép đồng cũng khác miền Bắc, tép mòng để nguyên râu, cả vỏ có thể đem rang muối cho thật khô, không hành, không gia vị, không dầu hay mỡ.
|
Địa chỉ thưởng thức: - Hà Nội: Ngoại ô quán: 19 Nguyễn Gia Thiều, Q.Hoàn Kiếm - TP.HCM: quán Cua Đồng, 18A/3/A3 Nguyễn Thị Minh Khai, Q.1 (gần Đài truyền hình) |
Món này ăn rất bắt cơm và hao bia. Bữa nào trái gió trở trời, tôi nấu chút cháo trắng rồi rang tép cốt dừa ăn cho dễ nuốt.
Cháo nóng, tép ngọt, béo, bỏ hành lá, tiêu xay nhiều cho vã mồ hôi. Ăn xong tô cháo thấy người thật nhẹ nhõm.
Làm mắm tép phải có... duyên
Ngon nhất phải kể đến món mắm tép. Tép bắt về nhặt cho sạch rác, rửa kỹ để đảm bảo khi làm mắm sẽ có màu đỏ, thơm.
Theo dân gian, để chế biến mắm tép ngon cũng kén tay người làm, cũng như muối cà, muối dưa, cũng công thức đó mà người này làm mắm đỏ, đẹp, thơm phức, người khác làm mắm thối, hỏng hay mặn chát. Cứ 10 chén tép cho 4 chén muối, thêm hai chén gạo rang giã nhỏ thành thính, trộn đều rồi bịt kín hũ mắm ủ chừng vài mươi ngày là ăn được.
Còn muốn mắm nhanh chín thì hàng ngày đem hũ mắm tép ra phơi ngoài nắng, liên tục từ 7-10 ngày mắm dậy mùi thơm và ngả màu nâu đỏ là chín. Nhiều nơi người ta còn cho đường, bột ngọt, riềng, tỏi, ớt, gừng, rượu trắng trộn chung vào hũ mắm. Khi mắm chín ăn chung với đu đủ thái sợi mỏng thì ngon hết chỗ nói.
Đúng điệu nhất là ăn mắm tép với thịt heo luộc, cuốn bánh tráng, rau thơm, khế chua, chuối chát… Món mắm tép tuy dân dã nhưng ngày nay đã trở thành món đặc sản nổi tiếng của nhiều địa phương như mắm tép Gia Viễn (Ninh Bình), mắm tép Hà Yên (Thanh Hóa) hay mắm tép Trà Vinh. Chưa hết, mắm tép Trà Vinh mà ăn với cá lóc nướng trui phủ rơm, cuốn bánh tráng với bún, rau thơm…thì ôi thôi... nhắc đến đã rạo rực bao tử.
Tép rang làm nhân bánh xèo cũng ngon không thua kém gì nhân tôm bạc, thịt ba rọi mà lại chất phác hồn quê đậm đà. Tôi người gốc Bắc, mỗi cuối tuần lại ra chợ thật sớm ráng tìm mua cho được tép đồng về rang lá chanh hay khế chua chín hườm theo kiểu mẹ tôi ngày xưa hay làm.
Thy An
Bình luận