Dễ thiếu sinh tố

Ấy thế mà sau bao nhiêu lần trầy vi tróc vảy với y sĩ đoàn bên đó, anh chàng này cuối cùng thắng kiện ở tòa án cấp cao nhất nhờ cách biện luận:

Ai dám bảo đảm sinh tố trong thực phẩm còn đúng từ chất đến lượng như xưa với lối canh tác lạm dụng hóa chất như hiện nay?

Ai  dám cả quyết nhu cầu về sinh tố của con người vẫn như xưa với lối sống căng thẳng vì stress, môi trường ngày càng ô nhiễm?

Ai đã chứng minh có thể phòng bệnh không khó với liều lượng sinh tố thông thường như đã được công bố trước đây?

Thời đổi, người đổi, thuốc đổi

Một dẫn chứng điển hình về chuyện sinh tố là acid folic. Trước đây vài chục năm chất này thường chỉ được chú trọng như loại sinh tố cần thiết cho thai phụ và tiến trình phát triển bình thường của trẻ sơ sinh. Sau đó, nhờ tiến bộ trong ngành sinh hóa người ta ghi nhận thêm vai trò của acid folic trong tiến trình sản xuất hồng huyết cầu và khả năng thụ thai.

Uống thuốc nhớ sinh tố Không chỉ riêng acid folic, với sinh tố nào cũng thế. Ông bà đã dạy “uống nước nhớ nguồn”. Ở nước mình hàng nhái vẫn còn phổ biến. Thôi thì nhân lúc tranh tối tranh sáng lúc chưa ai coi trọng bản quyền bèn sửa nhẹ lời tiền nhân thành “uống thuốc nhớ nguồn”. Nguồn ở đây chẳng liên quan gì đến cội nguồn hay bản sắc, mà là nguồn dự trữ sinh tố để người uống thuốc đừng quên bổ sung sinh tố tương ứng cho cơ thể đang bị hành tội vì bệnh, vì thầy và vì... thuốc!

Acid folic vì thế thường có mặt trên toa thuốc bổ cho người hiếm muộn, thai phụ, người đang cho con bú, bệnh nhân thiếu máu, trẻ con chậm lớn, cũng như cho người nghiện rượu vì rượu ức chế tiến trình hấp thu acid folic từ thực phẩm.

Acid folic được đặt tên từ tiếng Latin là folium, nghĩa là lá, vì sinh tố này có nhiều trong rau cải. Thông thường, khó thiếu acid folic với thói quen ăn nhiều rau xanh của người mình, nhất là khi acid folic có nhiều trong giá sống, rau dền... Dù vậy, trên thực tế bệnh lý do thiếu sinh tố này vẫn phổ biến do nhu cầu của cơ thể bội tăng, chẳng hạn gấp đôi, gấp ba khi mang thai. Nhưng không chỉ có thế.

Điều đáng lưu ý theo kết quả nghiên cứu trong thời gian gần đây là hàm lượng acid folic rất thấp trên người có cuộc sống quá căng thẳng vì stress, không phân biệt nam nữ. Đáng lo hơn nữa là người thiếu acid folic thường có lượng homocystein, chất dẫn đường cho bệnh mạch vành, quá cao!

Từ nhận xét đó, nhiều thầy thuốc coi trọng quan điểm sinh học đã áp dụng acid folic trong phác đồ điều trị dự phòng cho người có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim với kết quả rất khả quan. Acid folic hiện nay không còn là sinh tố của đàn bà hay trẻ con mà của mọi giới.

Thiếu sinh tố vì thừa thuốc!

Chưa hết. Nhiều người tuy ăn uống đúng cách nhưng lại thiếu acid folic mà không ngờ vì lý do khác. Cũng như các sinh tố khác, nguồn dự trữ acid folic bao giờ cũng dễ dao động vì tùy thuộc nếp sinh hoạt của mỗi đối tượng cá biệt. Cơ thể vẫn có thể thiếu acid folic dù ăn uống đầy đủ nếu kho dự trữ bất ngờ thiếu hụt, như ở người phải dùng thuốc nào đó quá thường.

Lý do rất dễ hiểu, vì acid folic là chất xúc tác cho phản ứng biến dưỡng của nhiều loại dược phẩm. Không có acid folic nằm sẵn trong cơ thể thì thuốc không thể triển khai tác dụng, nghĩa là uống vào cũng như không! Ngược lại, càng uống nhiều thuốc, uống thuốc càng lâu càng dễ thâm hụt nguồn dự trữ acid folic. Đó là chưa kể nhiều dược phẩm sở dĩ dẫn đến phản ứng phụ là do thiếu acid folic khiến phản ứng biến dưỡng thuốc trật đường ray.

Chỉ cần lướt qua bản tên thuốc đính kèm thì hiểu ngay acid folic quan trọng như thế nào, khi hầu như không mấy ai tránh khỏi không phải dùng một hay nhiều loại thuốc sau đây: ngừa thai, kháng sinh, hạ cholesterol, giảm đau, chống co thắt, kháng lao, hạ huyết áp, an thần, trợ tim, nhuận gan.

BS Lương Lễ Hoàng (Trung tâm Oxy cao áp TP.HCM/Tuổi Trẻ)