IAEA cáo buộc Iran nghiên cứu vũ khí hạt nhân

Báo cáo quan trọng và được chờ đợi của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) nói rằng Iran có thể đã nghiên cứu phát triển vũ khí hạt nhân.

Trong báo cáo đưa ra ngày 8.11, IAEA bày tỏ “những quan ngại sâu sắc” về các hoạt động hạt nhân của Iran, đồng thời khẳng định tổ chức này có “thông tin đáng tin cậy” cho thấy nước Cộng hòa Hồi giáo “đã thực hiện các hoạt động liên quan đến việc phát triển một thiết bị nổ hạt nhân”. Dù một số hoạt động được liệt kê trong phần phụ lục “có các ứng dụng cả dân sự lẫn quân sự”, báo cáo của IAEA nhận định “những hoạt động khác là riêng biệt cho vũ khí hạt nhân”, theo AP. IAEA cho biết thông tin của báo cáo được thu thập từ 10 cơ quan tình báo, từ quá trình nghiên cứu riêng và từ chính Iran.

Bên trong một cơ sở hạt nhân của Iran - Ảnh: Reuters

Báo cáo chỉ ra rằng Iran đã tạo ra những mô hình giả lập các vụ nổ hạt nhân trên máy tính vào năm 2008 và 2009, đồng thời thực hiện các thí nghiệm về kích hoạt vụ nổ hạt nhân. Báo cáo cho rằng mô hình giả lập tập trung vào việc làm cách nào sóng xung kích từ các vụ nổ quy ước có thể tạo ra sức ép lên dụng cụ kích nổ tại lõi của một thiết bị hạt nhân, qua đó khởi động chuỗi phản ứng vốn kết thúc bằng một vụ nổ hạt nhân. Báo cáo cũng nói nước Cộng hòa Hồi giáo này đã tiến xa từ các nghiên cứu lý thuyết để xây dựng một bình chứa tại căn cứ quân sự Parchin gần thủ đô Tehran vào năm 2000, nhằm thử nghiệm tính khả thi của việc nén nổ. IAEA gọi các cuộc thử nghiệm đó là “những chỉ dấu rõ ràng nhất về sự phát triển vũ khí tiềm tàng”. Báo cáo cho biết việc nghiên cứu liên quan đến vũ khí hạt nhân có thể vẫn tiếp tục, và tiết lộ nước này đã bắt đầu di chuyển vật liệu hạt nhân xuống một cơ sở dưới lòng đất, theo Reuters.

Tuy nhiên, báo cáo do tổng giám đốc người Nhật của IAEA, ông Yukiya Amano, đưa ra không khẳng định Iran đã làm chủ mọi công nghệ cần thiết hoặc ước lượng sẽ mất bao lâu để Iran có thể sản xuất được vũ khí hạt nhân.

Iran, nước luôn khẳng định chương trình hạt nhân của họ chỉ nhằm phục vụ mục đích hòa bình, đã lập tức bác bỏ báo cáo của IAEA, nói rằng nó không có căn cứ. Theo AP, Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad ngày 9.11 tuyên bố nước Cộng hòa Hồi giáo sẽ không “lùi một li” khỏi chương trình hạt nhân của mình, trong khi Đại sứ Iran tại IAEA Ali Asghas Soltanieh khẳng định Tehran sẽ không thỏa hiệp về “các quyền hợp pháp” của họ.

Về phần mình, Mỹ tuyên bố báo cáo cho thấy Iran đã dối trá và khẳng định sẽ tìm cách gia tăng áp lực và có thể sẽ theo đuổi những lệnh trừng phạt mới dành cho Iran, theo AFP. Đức cho rằng báo cáo của IAEA là “đáng báo động” và nước này sẽ hậu thuẫn các biện pháp mạnh hơn để gia tăng áp lực lên Tehran. Pháp hồi đầu tuần cũng cảnh báo Tehran sẽ phải đối mặt với những biện pháp trừng phạt chưa từng có nếu từ chối hợp tác với IAEA.

Tuy nhiên, các nhà phân tích nói báo cáo không đưa ra đủ bằng cớ xác đáng để Mỹ và các đồng minh có thể thuyết phục các thành viên thường trực của HĐBA LHQ khác như Nga và Trung Quốc về sự cần thiết có thêm lệnh trừng phạt.

Trùng Quang