Tháo 'nút thắt cổ chai' cho sân bay

Cao tốc thu phí tự động, sân bay vẫn thu bằng... tay

"Sao chị thấy trên app báo xe ngay cổng vào rồi, chỉ 3 phút là tới mà em chạy vòng gì tới 10 phút vậy?". "Em xin lỗi nhưng trên app có biết ở ngoài kẹt thế nào đâu chị. Do chỗ thu phí ùn tắc nên lan hết ra bên ngoài. Em lên đến cầu vượt rồi mà còn phải nhích từng chút mới vào tới đây. Giờ ra bên ngoài chị sẽ thấy. Đón khách trong sân bay giờ khổ lắm, cứ đi lòng vòng. Nhiều khi bọn em vào tới nơi rồi nhưng lâu quá nên khách hủy chuyến, lại phải móc tiền túi ra trả phí đấy chị", anh Lê Hữu Tùng, tài xế hãng xe Grab, tuôn một tràng như chỉ chờ khách hàng phàn nàn để có dịp được giãi bày nỗi bức xúc.

Chạy xe công nghệ đến nay đã là năm thứ 4, anh Lê Hữu Tùng cho biết khu vực đưa đón khách mệt mỏi nhất chính là sân bay Tân Sơn Nhất (TP.HCM). Cứ thỉnh thoảng sân bay lại thêm 1 quy định, thay đổi phân làn, phân luồng, tài xế có khi chạy hằng ngày cũng rối mòng mòng. Khi thì cho chạy lên tầng trên đón khách, lúc thì lại cấm, chỉ cho 2 làn dưới bên trong nhà xe. Chia rõ ràng 2 làn, tưởng chừng thông thoáng nhưng khi chạy đến trước trạm thu phí của nhà xe phải nhập chung vào một. Đoạn này cũng là khúc cua, các xe buộc rẽ phải rồi lần lượt từng chiếc đến trạm nên dòng xe phía sau bị dồn ứ khi xếp hàng chờ tới lượt.

Ngọc Dương

Nhiều thời điểm khách dồn xuống đông, ô tô chen nhau gây lộn xộn, các nhân viên phải liên tục điều tiết. Phía trước, trạm thu phí nhà xe bố trí cabin với nhân viên túc trực soát vé, ngăn lại bằng barie cùng bảng thông báo số tiền lái xe phải đóng. Tài xế đóng 25.000 đồng, gồm 15.000 đồng tiền giữ xe và 10.000 đồng phí vào sân bay. Đáng nói, sau khi đã đóng tiền ở trạm thu của nhà xe, tài xế đi thêm khoảng gần 15 m nữa sẽ lại phải dừng lần 2 để nhân viên trạm thu phí ra vào sân bay kiểm tra lại hóa đơn. Nghĩa là để đón được khách từ sân bay Tân Sơn Nhất đi ra, các xe taxi phải đi qua 2 trạm thu phí, cách nhau chưa đầy 15 phút.

Trung bình mỗi xe khi qua mỗi trạm thu phí sẽ phải dừng 2 - 6 phút, qua 2 trạm dừng nhanh nhất là 4 phút, tài xế nào không có tiền lẻ hoặc gặp sự cố gì đó có thể kéo dài tới 10 - 12 phút, kéo theo ùn ứ nghiêm trọng. Đây chính là "nút cổ chai" mới của Tân Sơn Nhất sau khi tổ chức phương án cho taxi đón khách bên trong khu vực nhà để xe TCP.

"Giải tỏa được bên ngoài sảnh nhà ga nhưng thực tế bên trong là mớ hỗn độn. Tiền đóng tăng lên thì khách phải chịu thôi nhưng anh em tài xế bức xúc vì có 1 đoạn ngắn mà tới 2 trạm thu phí. Chưa kể, đi ngoài đường cao tốc thu phí tự động hết rồi, trong này vẫn thủ công thu tay. Ùn tắc liên miên đến ngán ngẩm", tài xế Lê Hữu Tùng chia sẻ.

Không chỉ tài xế taxi, xe cá nhân di chuyển từ sân bay Tân Sơn Nhất đi ra cũng thường xuyên phàn nàn vì phải xếp hàng chờ trước cổng trạm thu phí. Nhiều thời điểm không phải lễ tết, lượng khách đáp xuống sân bay thực tế từ trong nhà ga ghi nhận không đông, nhưng ra tới khu vực cổng ngõ sân bay vẫn phải ì ạch chờ đợi. Đó cũng là lý do vài năm trở lại đây, "xả trạm thu phí" luôn nằm trong danh sách những giải pháp giảm thiểu ùn tắc mỗi mùa cao điểm của Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất.

Sân bay sẵn sàng, vẫn chờ thủ tục

Trao đổi với Thanh Niên, ông Tô Tử Hà, Giám đốc Cảng hàng không quốc tế Nội Bài (Hà Nội), cho biết tương tự sân bay Tân Sơn Nhất, Nội Bài đã chuẩn bị đầy đủ hạ tầng cũng như thực hiện đấu thử xong xuôi hệ thống không dừng, chỉ chờ thủ tục pháp lý hoàn tất để triển khai.

"Vướng mắc vẫn là câu chuyện chung như Cục Đường bộ VN đã chỉ ra. Việc thu phí không dừng ra vào các sân bay không thể mở thêm một dạng tài khoản khác, mà cần đấu nối chung vào tài khoản giao thông của các phương tiện hiện nay, thu qua thẻ E-tag. Ngay khi được cho phép, chúng tôi sẽ triển khai luôn thu phí không dừng", ông Hà nói.

Ngọc Thắng

Đầu tháng 1.2023, sân bay Tân Sơn Nhất đã dự kiến trở thành sân bay đầu tiên trên cả nước triển khai dịch vụ thu phí không dùng tiền mặt, kỳ vọng giảm tải ùn tắc cho dịp cao điểm Tết Nguyên đán 2023. Sân bay này cũng đã lắp đặt sẵn hạ tầng kỹ thuật với các thiết bị lắp đặt nhận diện ô tô ra vào sân bay. Ở làn ra sân bay có 6 trạm thu phí đã được lắp đặt đầu đọc RFID, camera nhận diện, máy quét laser để phát hiện và phân tách xe. Xe đi vào sân bay sẽ có các thiết bị đầu đọc RFID và camera nhận diện.

Về thiết bị và cơ chế hoạt động, thu phí không tiền mặt tại sân bay Tân Sơn Nhất sẽ được triển khai như thu phí ETC trên đường cao tốc, nhưng ở Tân Sơn Nhất có bổ sung các hình thức Tap&Go (thẻ ngân hàng, QR code, ví điện tử) để đa dạng phương án cho người dùng. Tuy nhiên, vì nhiều lý do nên kế hoạch này đã không thể triển khai như dự kiến. Về phía các nhà cung cấp, Công ty TNHH thu phí tự động VETC cũng đã có văn bản đề nghị Bộ GTVT trong khi chờ sửa đổi Quyết định 19/2020 của Thủ tướng Chính phủ, kiến nghị Thủ tướng cho phép nhà cung cấp dịch vụ thu phí triển khai mở rộng dịch vụ thu phí tại các cảng hàng không và sử dụng tài khoản giao thông để thanh toán các dịch vụ liên quan đến cảng hàng không.

Thí điểm hay triển khai đồng loạt ?

Cục Đường bộ VN vừa báo cáo Bộ GTVT về cung cấp dịch vụ thu phí điện tử không dừng cho các cảng hàng không và một số nội dung liên quan đến mở rộng cung cấp dịch vụ thu phí điện tử không dừng.

Theo Cục Đường bộ VN, hiện nay các trạm thu phí sân bay trong cả nước, đặc biệt là ở sân bay Nội Bài và Tân Sơn Nhất, vẫn thu phí theo hình thức thủ công. Tài xế phải dừng xe trước trạm thu phí để trả tiền mặt khiến cho khu vực trạm thường xuyên bị ùn tắc, gây bức xúc cho tài xế cũng như hành khách.

Cục đề xuất Bộ GTVT báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép các nhà cung cấp dịch vụ thu phí điện tử không dừng triển khai thí điểm mở rộng thêm dịch vụ thu phí điện tử không dừng tại hai sân bay trên trong thời gian 6 tháng.

Theo ông Trần Anh Vũ, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Cảng hàng không VN (ACV), Tổng công ty đã làm việc với các đơn vị cung cấp dịch vụ thu phí điện tử không dừng. Về mặt kỹ thuật, sử dụng công nghệ RFID để triển khai thu phí không dừng tại các cảng hàng không có thể áp dụng cùng với các phương án thu phí hiện nay ACV đang triển khai. Tuy nhiên, việc triển khai lại đang vướng do quy định về tài khoản thu phí hay còn gọi là tài khoản giao thông chỉ để trả phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử không dừng.

Trước đó, báo cáo Bộ GTVT, Cục Đường bộ VN cho biết hiện đã có gần 5 triệu xe dán thẻ ETC, mở tài khoản thu phí (tài khoản giao thông), đạt trên 90% phương tiện trên cả nước.

Việc mở rộng các dịch vụ thanh toán trên nền tảng hệ thống thu phí điện tử không dừng như thu phí tại cảng hàng không, thu phí bãi đỗ xe, thu phí điểm đỗ xe lòng đường… là cần thiết, phù hợp với xu thế phát triển của giao thông thông minh, thuận tiện cho người sử dụng dịch vụ và tăng tối đa hiệu quả đầu tư của các dự án.

Về cơ sở pháp lý, theo Cục Đường bộ VN, đề xuất mở rộng thêm dịch vụ mới trên nền tảng của hệ thống thu phí điện tử không dừng phù hợp với tinh thần tại Quyết định số 19/2020 của Thủ tướng Chính phủ. Mắc míu ở chỗ theo luật PPP, các nhà cung cấp dịch vụ thu phí được thành lập với mục đích chỉ để thực hiện nhiệm vụ thu phí đường bộ. Trường hợp muốn mở rộng dịch vụ phải điều chỉnh dự án thu phí điện tử không dừng để bổ sung các dịch vụ tăng thêm vào phạm vi dự án.

Còn theo Quyết định số 19/2020, tài khoản giao thông của chủ phương tiện hiện tại chỉ được sử dụng để trả phí dịch vụ sử dụng đường bộ. Để điều chỉnh, trong dự thảo luật Đường bộ đang sửa đổi xin ý kiến, Cục Đường bộ VN đã đề xuất bổ sung quy định thanh toán điện tử giao thông được thực hiện bằng tài khoản giao thông dùng để thanh toán phí sử dụng đường bộ và các loại phí, giá, tiền dịch vụ khác liên quan đến hoạt động giao thông của phương tiện. Tuy nhiên, việc sửa luật cần thêm nhiều thời gian để thông qua.

Vì thế, Cục Đường bộ VN đề xuất Bộ GTVT báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho phép các nhà cung cấp dịch vụ thu phí điện tử không dừng thí điểm tại sân bay Nội Bài và Tân Sơn Nhất trong 6 tháng. Trên cơ sở quá trình triển khai và kết quả thí điểm, Bộ GTVT tổ chức đánh giá tác động và rà soát, nghiên cứu đề xuất, kiến nghị phương án xử lý phù hợp. Cục Đường bộ VN sẽ đề xuất thực hiện điều chỉnh, bổ sung Quyết định số 19/2020 đồng thời với quá trình triển khai thí điểm.

Thông tin với Thanh Niên, đại diện Cục Đường bộ VN cho biết đang trình Bộ GTVT báo cáo Thủ tướng làm quy trình rút gọn để thông qua và ban hành quyết định điều chỉnh, bổ sung Quyết định số 19/2020 trong năm nay. Đây sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để các đơn vị triển khai thu phí không dừng tại các sân bay.