Những di tích kỳ bí - Kỳ 17: Hổ trắng và đôi rắn khổng lồ ở thành Thọ An

08/11/2013 01:15 GMT+7

Ở thôn Thọ An, xã Bình An, H.Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi hiện còn một cổng vòm rêu phong che phủ. Rất ít người biết đó là cổng thành Thọ An thuộc căn cứ Tuyền Tung một thời của nghĩa quân Lê Trung Đình, Nguyễn Tự Tân trong phong trào

Ở thôn Thọ An, xã Bình An, H.Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi hiện còn một cổng vòm rêu phong che phủ. Rất ít người biết đó là cổng thành Thọ An thuộc căn cứ Tuyền Tung một thời của nghĩa quân Lê Trung Đình, Nguyễn Tự Tân trong phong trào Cần Vương.

Căn cứ Tuyền Tung


Cổng thành Thọ An - Ảnh: Phạm Anh 

Theo nhà nghiên cứu Lê Hồng Khánh, căn cứ Tuyền Tung được xây dựng từ năm 1870 do đích thân tú tài Nguyễn Tự Tân (quê ở xã Bình Phước, H.Bình Sơn, Quảng Ngãi) xây dựng.

Lợi dụng chính sách khai hoang lập điền của triều đình nhà Nguyễn, Nguyễn Tự Tân chiêu mộ nông dân yêu nước lên vùng Tuyền Tung (thôn Thọ An, xã Bình An, H.Bình Sơn bây giờ) lập căn cứ địa, luyện tập hương binh và chuẩn bị lương thực chiến đấu lâu dài. Thành Thọ An ở căn cứ Tuyền Tung lập năm 1870, vốn có địa thế hiểm trở vì được núi rừng bao bọc bốn bên, lại có đường thông với bắc, nam và phía tây. Thành được xây lên bằng đá cuội tròn và đá ong. Bên ngoài có cổng thành, bên trong có sân rộng, nhà hội họp bàn việc. Cổng thành xây dựng theo lối vòm, cao khoảng 6 m, trên đình vòm cổng đầu hành lang có 4 chốt gỗ tạo thành hai lớp cửa bên trong và bên ngoài.

Thời gian này, Nguyễn Tự Tân tổ chức khai thác quặng sắt ở vùng Lò Thổi (xã Bình Khương, H.Bình Sơn) để rèn đúc vũ khí mang đi giấu trong núi. Bấy giờ nghĩa quân cũng liên lạc với các vùng miền núi trong tỉnh Quảng Ngãi và nhân sĩ các tỉnh Quảng Nam, Bình Định để phối hợp hành động.

Ngày 13.7.1885, Chánh quản Lê Trung Đình sau khi tiếp chiếu Cần Vương của vua Hàm Nghi đã tập hợp hương binh và kêu gọi nhân sĩ chống Pháp. Nghĩa quân cũng yêu cầu Bố chánh Quảng Ngãi là Lê Duy Thụy và quyền Án sát Nguyễn Văn Dụ cung cấp vũ khí chống Pháp nhưng bị từ chối. Do bị từ chối nên ngay hôm ấy, 3.000 hương binh từ thành Thọ An chia làm ba mũi tấn công thành Quảng Ngãi, bắt quan lại, tịch thu ấn tín, kêu gọi hưởng ứng phong trào Cần Vương kháng Pháp.

Khi chiếm được thành hai ngày thì đến ngày 16.7.1885, quyền Tiễu phủ sứ Sơn phòng Nghĩa - Định là Nguyễn Thân cùng Đề đốc Đinh Hội đem quân đánh phá. Phó tướng Nguyễn Tự Tân chết trận, chánh tướng Lê Trung Đình bị bắt và bị chém ở cửa bắc thành Quảng Ngãi vào ngày 23.7.1885. Sau đó, Nguyễn Bá Loan mang quân về lại thành Thọ An tại căn cứ Tuyền Tung tiếp tục kháng Pháp.

Chuyện bạch hổ và đôi rắn khổng lồ

Đến thành Thọ An, căn cứ Tuyền Tung bây giờ chỉ còn cổng thành đã rêu phong. Phía trên cổng thành, có cây đa che mọc phủ lên, còn nhìn từ dưới cổng thành lên trên, vòm cổng đã bị mưa nắng phá hỏng một lổ hổng lớn. Đi vào bên trong, nhà hội họp (dân trong vùng gọi là đình) không còn nữa, chỉ có nền đá ong viền xung quanh móng ngôi nhà hội họp cũ này.

Cụ Hồ Công Biểu (trên 70 tuổi, nhà ở gần thành) cho biết đình đã bị phá từ thời bom đạn chống Mỹ. Sau đó do mưa gió không ai tu bổ đã đổ sập luôn. Người trong vùng có xin làm lại đình để thờ phụng nhưng “quý ngài” không cho. Hỏi “quý ngài” là ai, cụ Biểu kể: “Thành Thọ An linh lắm, ai đi qua phải cúi đầu. Ngày trước, đàn bà con gái không ai dám qua đây. Còn đàn ông qua đây phải búi tóc gọn gàng”. Cụ Biểu kể tiếp, ngày trước có ông Đồng Thoại cưỡi ngựa nghênh ngang qua cổng thành mà không xuống ngựa, thế là cả người và ngựa bị hất văng xuống hồ sen (vốn là hào thành), ông Thoại hộc máu chết tại chỗ.

Thế nhưng chuyện này vẫn chưa kỳ bí bằng những chuyện mà dân làng Thọ An từng nghe kể. Đó là sau khi nghĩa quân thất bại, thành Thọ An thành hoang phế, người dân ở đây vẫn nhớ ngày nhớ tháng đến cúng tế, thắp hương tại đình (nhà hội họp của nghĩa quân). Trong lễ tế này, nhất định phải có đầu heo lớn để lại, không ai được mang về. Thế nhưng, cứ sau một đêm là đầu heo mất đi, xung quanh đó có rất nhiều dấu chân hổ. Năm nào không cúng đầu heo, năm đó nhất định dân làng gặp nhiều vụ việc bất ổn: khi thì đi rừng bị chết, gió bão làm hư hại, gia súc nuôi chết bất đắc kỳ tử. Thế rồi có một đêm, lão ông coi đình tên Oánh nằm mơ thấy một con hổ trắng đến bảo: Ta là bạch hổ coi ngó xứ này. Nay ta giao giấy tờ trông coi đình lại cho ông rồi từ nay trở đi vào núi tu hành, không coi đình và xứ này nữa. Từ đó dân làng cúng đầu heo không bị mất như ngày trước.

Chuyện kể nữa là ngoài bạch hổ thì ngày nào cúng tế ở đình cũng có hai con rắn to như cột nhà, có mồng đỏ cao hai gang tay, về nằm khoanh tròn trên hai cái bàn lớn ở bàn thờ trên đình. Có người cho đó là hai con rồng, bởi thân rắn màu đen tuyền, phát ánh sáng, đầu ngóng cao, hơi thở phì phò trông rất uy nghi. Thời gian đầu ai cũng sợ, có điều hai con rắn khổng lồ này không hề hại ai, không hề xâm phạm đến đồ cúng tế nên dần dần ai cũng quen. Khi làng cúng xong, ăn uống xong, hai con rắn khổng lồ lặng lẽ bò đi đâu mất. Đến khi mái đình ở đây sụp đổ, hai con rắn không về nữa. Tuy nhiên, ở trước thành Thọ An khoảng vài cây số, có một cái ao lớn tên Vũng Vàng. Ao này quanh năm không bao giờ cạn, ai bước chân đến đều thấy khí lạnh tỏa ra mát rượi. Phía dưới ao có một phiến đá lớn, trưa nào cũng có một con rắn khổng lồ có mồng đỏ to như con rắn ở đình đến khoanh tròn.

Cụ Biểu kể, có lần thấy đám cỏ thia bị rạp xuống như ai kéo khúc gỗ nặng đi qua. Có lần, người ta đi vào núi chặt củi nghe tiếng khò khè như ai đặt máy cưa cái gì. Tất cả những hiện tượng kiểu này, dân làng ở đây cho đó là rắn khổng lồ đang ngủ.

“Xung quanh lịch sử luôn có những giai thoại, huyền thoại đi kèm. Có khi chính cái đó mới giữ được những gì xưa cổ, người trong vùng không dám phá đi, để cổng thành Thọ An còn tồn tại đến bây giờ” - nhà nghiên cứu Lê Hồng Khánh.

Phạm Anh - Lê Xuân Thọ

>> Hoàng thành, Cổ Loa sẽ là công viên lịch sử, văn hóa
>> Tiếp tục khai quật thành cổ Trà Kiệu
>> Tiếp tục khai quật thành cố Trà Kiệu vào tháng 8
>> Thành lập Hội Chiến sĩ thành cổ Quảng Trị năm 1972
>> Ngày thường ở tòa thành cổ nhất Việt Nam

Top

Bạn không thể gửi bình luận liên tục. Xin hãy đợi
60 giây nữa.